Obligacje w spółce
Ponieważ obecnie można zauważyć ogólną powściągliwość instytucji finansowych w udzielaniu kredytów dla przedsiębiorców i konsumentów, to zasadne jest, aby wspólnicy spółek poszukiwali alternatywnych metod pozyskiwania kapitału. Jednym z takich sposobów jest emisja własnych obligacji w zamian za udostępnienie przez obligatariusza środków pieniężnych emitentowi na określony czas. Obligatariusz udziela quasi pożyczki emitentowi, licząc na zysk w postaci odsetek jakie będą mu przysługiwać w przyszłości w związku z wykupem przez emitenta obligacji. Dodatkowo, spółka osobowa emitując obligacje może traktować to jako formę działań marketingowych, tj. powiadomienie szerokiej grupy klientów o możliwości nabycia obligacji. Dla potencjalnych odbiorców podmiot gospodarczy przeprowadzając z sukcesem emisje obligacji, może być postrzegany jako profesjonalny partner handlowy, który korzysta z preferencji podatkowych, jakie przysługują emitentom.
Opodatkowanie emisji obligacji na gruncie podatku dochodowego
W stosunku do emisji obligacji przeniesienie środków z majątku obligatariusza na emitenta za nabycie papierów wartościowych należy traktować jako formę quasi pożyczki (jednak nie w rozumieniu przepisów o podatku od czynności cywilnoprawnych). Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt. 1 ustawy o CIT do przychodów spółki nie zalicza się otrzymanych pożyczek, kredytów. Uzasadnieniem tego jest zwrotny charakter przysporzenia. Emitent otrzymuje środki jednak de facto korzysta z nich tylko chwilowo – nie stają się one stałym elementem jego majątku. Po stronie obligatariusza powstaje – w momencie faktycznego wykupu – przychód w wysokości kwoty dyskonta.
Emisje a VAT
Przepisy ustawy o VAT dotyczące zwolnienia przedmiotowego czynności emisji i obrotu obligacjami sp. zoo są zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. f Dyrektywy w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, wedle którego zwolnieniu podlegają transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowywania i zarządzania, których przedmiotem są obligacje.
Emisja obligacji a PCC
Czynność prawna nabycia lub zbycia obligacji może swoim charakterem przypominać umowę pożyczki lub umowę sprzedaży.
W takim wypadku emisja obligacji generowałaby powstanie obowiązku zapłaty podatku w wysokości 2% wartości nominalnej obligacji. Zgodnie z art. 720 Kodeksu cywilnego przez pożyczkę należy rozumieć umowę, na podstawie której pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść na własność pożyczkobiorcy określoną sumę pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tą samą ilość pieniędzy lub rzeczy tego samego gatunku i jakości. Umowę sprzedaży zaś nazywać należy umowę, dzięki której sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wyda mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłaci sprzedawcy cenę. Wedle wykładni sądowej przenoszenie własności instrumentów finansowych nie można utożsamiać z czynnością sprzedaży (lub przedmiotu umowy sprzedaży), gdyż treść czynności przeniesienia własności obligacji nie zawiera wszystkich essentialia negotii umowy sprzedaży wymienionych w art. 535 i n. KC. Wedle ugruntowanego poglądu w piśmiennictwie czynności, które nie mogą być zakwalifikowane do tych, które wymieniono w art. 1 ust. 1 ustawy o PCC nie podlegają opodatkowaniu. Jeżeli zatem umowa przenosząca własność obligacji sp. z o.o. nie jest umową sprzedaży, pożyczki, zamiany, to nie obowiązuje wprost podstawa prawna do opodatkowania emisji i przeniesienia praw do obligacji podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Emisja obligacji przez spółkę komandytowo-akcyjną może być sposobem na pozyskanie od potencjalnych inwestorów środków na zakup nowych urządzeń lub nabycie nowoczesnych technologii przez emitenta. Ważne jednak jest, aby emitent w sposób prawidłowy interpretował skutki podatkowe dokonywanych zdarzeń gospodarczych. Emitent nie otrzymuje na stałe środków z tytułu emisji obligacji (musi je w przyszłości zwrócić). Dlatego te_ po stronie emitenta nie powstaje w wyniku emisji przychód na gruncie podatku dochodowego. Usługi nabywane przez emitenta stanowią wydatki związane z organizacją emisji, przez co niektóre z nich może zakwalifikować jako pośrednie koszty podatkowe. Dla obligatariusza zaś przychodem będzie w momencie otrzymania środków – kwota przysługującego mu dyskonta. Warto pamiętać, że obrót obligacjami nie jest opodatkowany podatkiem od wartości dodanej. Emitent nie traci przy tym możliwości pełnego odliczenia podatku naliczonego wykazanego na fakturach dokumentujących transakcje nabycia usług związanych z procedurą emisji. Czynności emisji oraz wykupu obligacji przez emitenta od obligatariusza nie powodują powstania obowiązku podatkowego w PCC, gdyż nie jest możliwe zakwalifikowanie tych czynności jako podlegających opodatkowaniu zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jako postulat de lege ferenda należy uznać wprowadzenie przez ustawodawcę expressis verbis w przepisach o PCC zwolnienia przedmiotowego dla emisji obligacji.
